De levenscyclus van onze voeding

De afgelopen jaren is de belangstelling voor duurzaamheid enorm gegroeid. De vraag kan nu rijzen: wat is duurzaamheid? En hoe kun je dat meten? Duurzame ontwikkeling is door de Brundtlandcommissie in 1987 gedefinieerd als

"Een ontwikkeling die voldoet aan de behoeften van het heden zonder het vermogen van toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen."

De redenen voor onze niet-duurzame samenleving en het effect ervan op onze planeet zijn inmiddels algemeen bekend. Het is onvermijdelijk dat mensen hun levensstijl in vraag stellen en nadenken over wat ze kunnen doen om onze planeet te helpen. Wij gingen op zoek naar antwoorden.

Wat we zullen doen is proberen om u te helpen uw impact op het klimaat te verminderen door veranderingen aan te brengen in uw voedingspatroon. Voeding heeft namelijk een enorme impact op ons klimaat. We zullen bekijken wat het inhoudt om ecologisch te eten en waar je deze voeding kan kopen. We willen dit juist doen en zullen daarom kort uitleggen wat het ene gerecht 'duurzamer' maakt dan het andere.

De levenscyclus van brood

We kijken naar de duurzaamheid van een product door de levenscyclus ervan te analyseren, wat betekent dat we alle stadia van de productie tot aan de recyclage of het hergebruik ervan evaluaren. We illustreren dit aan de hand van de levenscyclus van brood. De levenscyclus kijkt naar de grondstoffen van een materiaal, wat voor brood betekent dat we bekijken hoe tarwe geteeld wordt. Hierbij wordt rekening gehouden met de meststof, het landgebruik en het water dat nodig is om de plant te verbouwen. Als we kijken naar dierlijke producten zoals kaas of vlees, houdt dit stadium ook rekening met de productie van het dierlijk voedsel, dat wil zeggen het land en het water dat wordt gebruikt voor de gewassen die nodig zijn om de dieren te voeden.

Vervolgens wordt er gekeken naar de verwerking, wat voor brood bijvoorbeeld het oogsten en malen van de tarwe en het bakken van het brood betekent. Hierna kijken we naar het transport, dus welke afstand het brood moet overbruggen van de fabriek naar de winkel. Hier is het logischerwijze de uitstoot van het transportmiddel dat belangrijk is. Daarna volgt de verkoop van het product, waarbij in principe wordt gekeken naar de energiebehoefte van de winkel, zoals koelkasten en dergelijke. Tot slot kijken we naar wat de impact is van het gebruik van het product en kijken we hoe het product wordt weggegooid of gerecycleerd. Een product kan namelijk onderhoud nodig hebben of broeikasgassen produceren nadat het werd weggegooid.

Maar hoe vertaalt zich dit alles in waarden? Wat meten we eigenlijk? Dit is het moeilijke deel, want er zijn veel parameters waar je rekening mee kunt houden en ze hebben allemaal een andere betekenis en belang, afhankelijk van hoe je het systeem bekijkt. Je kunt duurzaamheid uitdrukken aan de hand van het water dat gebruikt en vervuild wordt tijdens het proces, de broeikasgassen die vrijkomen of de eutrofiëring van de bodem. Dit zijn slechts voorbeelden, want de officiële LCA (of levenscyclusanalyse) kijkt naar ongeveer 15 factoren.

Heel belangrijk voor deze methode is de scope die wordt gedefinieerd voordat de analyse wordt gemaakt. Dit is vaak wat het moeilijk maakt om producten te vergelijken en wat ruimte laat voor discussie. Zoals reeds vermeld in het artikel 'Een echte oplossing voor klimaatverandering: anders eten', is het vaak moeilijk om vervuiling toe te schrijven aan een bepaald product. Als we dierlijke mest gebruiken voor de bemesting van planten, moet de vervuiling die daarmee gepaard gaat dan worden toegewezen aan de planten of de dierlijke producten? Het is ook moeilijk om grenzen te stellen aan de levenscyclus. Voor het oogsten van gewassen zijn vaak machines nodig en dan rijst de vraag of er ook rekening moet worden gehouden met de vervuiling die door de productie van deze machines wordt veroorzaakt, zoals schadelijke gassen uit de fabriek.

Dit alles toont aan met welke problemen we te maken hebben bij het analyseren van de klimaateffecten van verschillende voedselproducten. Gelukkig is er al veel onderzoek gedaan en kunnen we deze waarden nu gebruiken om echt een begin te maken met een verandering, door wetenschappelijke gegevens samen te vatten en een ecologisch eetpatroon te beschrijven. We zullen ons in eerste instantie richten op de bijdrage aan de opwarming van de aarde (in CO2 equivalent) en na een tijdje beginnen met het opnemen van alle effecten die het product kan hebben op de biodiversiteit of met betrekking tot het watergebruik. Op deze manier hopen we jou te helpen onze planeet te helpen. Want binnenkort heeft ze u nodig.